Atatürk' ün Türkiye' nin tanıtımı için 1931..

tatürk' ün Türkiye' nin tanıtımı için 1931..

---

Cumhuriyetimizin
kurucusu Ulu Önder Atatürk' ün Türkiye' nin tanıtımı için 1931 yılında
iki Amerikalı pilota destek verdiği ortaya çıktı. Isparta Süleyman
Demirel Üniversitesi' nden Doç. Dr. Şenol Kantarcı' nın araştırmasına
göre; Atatürk' ün 1931' de tek motorlu ve üstü açık uçakla Atlas
Okyanusu' nu geçmek isteyen Amerikalı pilotlar John Polando ile Russell
Boardman, Atatürk' ten aldıkları maddi destekle New York' tan 28 Temmuz
1931' de yola çıkıyorlar. Uçak, 49 saat 15 dakikada İstanbul' a iniyor.
Atatürk pilotları Yalova' da kabul edip altın madalyayla
ödüllendiriyor. Bu olay Amerikan basınında geniş yer buluyor.
“ Eğer bu uçuş gerçekleşirse, havacılık tarihinin
en önemli olaylarından biri olacak. Bunu kaçırma riskini göze alamayız.
Haydi geri dönelim Anita...” Bunları söyleyen, Amerika’nın Türkiye’deki
büyükelçisi Joseph C. Grew’di. Anita da, kızı...
Takvimler, 30 Temmuz 1931’i gösteriyordu. 10
saatlik uzun bir bekleyişin ardından pes edip yola koyulmuşlardı. Ama
bu durum, Grew’in hiç içine sinmedi. Çünkü, kısa süre sonra İstanbul,
bir dünya rekoruna şahit olacaktı. Grew ve kızı Anita, hemen Yeşilköy
Havaalanı’na geri döndüler. Sadece onlar değildi dört gözle
bekleyenler. İstanbul Valisi, kaymakamı, yerli ve yabancı gazetelerin
muhabirleri de oradaydı.
Bekledikleri, çelik gibi bir cesaretle donanmış iki Amerikalı pilottu. ‘Cape Cod’ adlı uçaklarıyla New York’tan havalanan
33 yaşındaki Russell Boardman ile
29 yaşındaki John Polando...
Hedefleri; tek motorlu, üstten kanatlı Bellanca
modeli uçaklarıyla Atlantik Okyanusu’nu geçmek ve Avrupa kıtasındaki en
uzak noktaya uçmaktı. Üstelik bu iki pilot, daha önce Amerika dışına
hiç çıkmamıştı...











Boardman, Nisan 1931’de gideceği yeri belirledi.
Dünyanın en yeni ve en cesur ülkelerinden Türkiye’nin gözbebeği
İstanbul... Yardımcı pilot olarak da 52 kiloluk John Polando’yu
seçmişti. Cape Cod’un koltuklarının yerine 1.900 litrelik benzin deposu
monte edildi. Kanatları toplam bir metre uzatıldı, iniş takımlarına
sürtünmeyi azaltmak için kapaklar yapıldı ve takımlar on santim kadar
öne çekildi.
İki pilot, 28 Temmuz 1931 tarihinde, saat 06:05’te
Brooklyn Floyd Bennett Havaalanı’ndan heyecanla kalkış yaptığında,
depolarında 2880 litre benzin vardı. Bu, o zamana kadar 300 beygirlik
bir motorun kaldırabileceği en büyük ağırlıktı ve bu yüzden tarihe
geçecekti.










Boardman ve Polando’nun zorlu hava şartları içinde, tam 49 saat 15 dakika sürecek yolculukları işte başlamıştı.









“En karanlık saatleri Münih üzerinde defalarca tur
atarak geçirdik. Zirvelerin arasından güneşin yüzünü göstermesiyle
rahatladık ve nihayet birbirimize bakıp gülüştük. Şansımızın yaver
gideceğini anlamıştık”. John Polando, New York Times gazetesine işte
böyle anlatır tarihi uçuşu.









Kanatlarının altından Münih, sonra Tuna nehri ve
Balkan ülkeleri geçiyordur sırayla... Ve nihayet büyük an gelmiştir...
“Ufukta kadim kent İstanbul’un minareleri göründü. Artık nihai
hedefimize ulaşmıştık”...









Büyükelçi Grew de, o heyecanlı dakikaları şöyle
anlatır: “Cape Cod’un görünmesi ve alçalması, belki de hayatımızın en
heyecanlı anılarındandı. Sabah boyunca pek çok sivil ve askeri uçak
alana gelmişti; öyle ki gökyüzünde bir tane daha uçağın belirmesi beni
sahra gözlüklerimi çıkarmaya sevk etti. Ve sarı ve siyah renkteki uçağı
gördüm. Hep birlikte bağırmaya başladık. Daha hoş bir alçalma asla
görülmemiştir.”












Uçak, 30 Temmuz, saat 13:20’de Yeşilköy Hava
Meydanı’na iniş yapar. Grew, eklemleri tutulmuş iki pilotu sevgiyle
selamlayıp, tebrik eder. Ufak bir kutlamadan sonra iki pilot, tarihi
Pera Palas Oteli’ne ***ürülür.










“MUCİZELERİN MUCİZESİ...”
Boardman ve Polando, otellerinde dinlenirken,
büyükelçi Grew’e bir haber gelir. Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu,
aynı zamanda ülkenin Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal (Atatürk), iki
pilotu da görmek istiyordur. Hem de Yalova’daki evinde... Hikâyenin
devamını Grew’den dinleyelim.









“Mucizelerin mucizesi... Gazi, övgüye değer
havacılarımızı evine kabul etmek istedi. Çok seçkin yabancılar, amiral,
general ve devlet başkanları, genelde bu kutsal inziva yerine kabul
edilmezler; hatta Başkent’te bile resmi görüşme yapmak üzere huzura
kabul için insanlar günlerce bekletilir. Fakat bu iki Amerikalı genç,
Yüce Gazi tarafından kutlanmak için hemen çağrıldı. Saat 14:15’te
Dolmabahçe Sarayı’ndaki şeref defterine bazı şeyler yazdıktan sonra,
saat 14:30’da vali, kalabalık bir memur grubu, Türk muhabirler ve
fotoğrafçıları ile birlikte Boardman, Polando, büyükelçilik memuru Shaw
ve ben Gazi’nin özel yatı Sakarya’yla Yalova’ya gitmek üzere yola
çıktık.”









İki saat sonra Yalova’ya vardıklarında, iki pilot,
büyük bir heyecan içinde, “Yaşa” sesleri ve alkışlarla karşılanır.
“Gerçekten bu kadar doğal coşkunluk görmedim” der Büyükelçi, bu
karşılama için. Arabayla Yalova membalarındaki gazinoya giderler ve
orada dönemin Başbakanı İsmet İnönü, Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü Bey
ve üst düzey Türk yetkililerden oluşan büyük bir topluluk tarafından
kabul edilirler. İsmet İnönü, Amerikalı pilotların kostümlerinin
üstüne, elmaslardan oluşan Türk Tayyare Cemiyeti’nin en önemli
nişanlarını takar. Ve Atatürk’le buluşma zamanı gelmiştir artık.











ŞAHANE BİR KARŞILAMA
“Arabayla Gazi’nin evine gittik. Tevfik Rüştü Bey
tarafından ağırlandığımız evde, Gazi’ye Boardman ve Polando’yu takdim
ettim. Gazi, masasında oturuyordu. Onun tam karşısındaki koltukta
havacılar, Dışişleri Bakanı Tevfik Bey’le birlikte oturuyorlardı. Shaw,
ben ve askeri yaver, yarım bir daire oluşturacak şekilde Gazi’nin
karşısında oturuyorduk. Gazi, notlarına bakmaksızın Türkçe olarak
konuşmasını yaptı. Tevfik Rüştü, konuşmayı Fransızca’ya, Shaw da
İngilizce’ye çevirdi. Çok sıcak ve şahane bir karşılamaydı. Bana,
Gazi’nin havacılar geldiğinden beri başka bir konuyla ilgili düşünemez
ve konuşamaz olduğunu söylediler. Daha sonra Boardman ve Polando adına
konuşmayı ben yaptım.











Gazi’nin uçuşla ilgili sorduğu soruları, ben
İngilizce’ye tercüme ediyordum ve Boardman’ın cevaplarını da
Fransızca’ya çeviriyordum. Sonunda Gazi, pilotların vaktini almayı ve
onların Yalova’yı görmelerini engellemek istemediğini söyledi. Böylece
görüşme sona erdi ve Gazi de dahil olmak üzere hep birlikte resim
çektirmek için terasa çıktık. Ziyaret bitmişti.











Eve doğru gitmeye hazırlanırken, İsmet Paşa, ‘güle
güle’ demek için evinin bahçesinden elastiki adımlarla gelerek, çok hoş
ve çekici bir gülümsemeyle, biz gözden kayboluncaya kadar arkamızdan el
salladı(...) Şükürler olsun, Yalova’nın en iyi zamanıydı, serin,
yeşillik ve dinlendirici...”











New York’tan İstanbul’a uzanan bu tarihi uçuş,
elbette Amerika’da da büyük yankı uyandırır. Yurtlarına döndüklerinde
büyük bir coşkuyla karşılanır iki pilot. Uçuşun birinci yıldönümünde de
Boardman ve Polando, Başkan Hoover tarafından Beyaz Saray’a davet
edilip, ‘Distinguished Flying Cross’ madalyasıyla ödüllendirilir.
Polando, yıllar sonra yaptığı bir açıklamada şöyle diyecektir: “Kim bu
aşırı övgülerin uzun süre devam edeceğini bekler ki? Yıllar geçtikçe
randevu talepleri azaldı ve çevremizde şöhretli günlerimizi
hatırlayabilen eski ve yakın dostlar kaldı.”











Elbette, Boardman ve Polando’nun yaptığı bu tarihi uçuş, hiçbir zaman unutulmayacak. En azından New York ve İstanbul’da...
Yetenekli ve bir o kadar da azimli pilot Russell Boardman, 1933 yılında hayata gözlerini yumdu. John Polando ise,
13 Ağustos 1985’te Cape Cod Hastanesi’nde 83 yaşında yaşama veda etti. Belki göklerde buluşmuşlardır yeniden,
kim bilir?..



Amerikan Büyükelçisi Joseph C. Grew’in anılarının Türkçesi, Gündoğan
Yayınları tarafından yayımlanan ‘Atatürk ve Yeni Türkiye’ adlı kitaptan
alınmıştır.